In het broedseizoen van half maart tot half augustus rijden veel ruiters in het mooie bos- en duingebied van Noordwijk aan de kust. De Boswachterij Noordwijk maakt deel uit van Nationaal Park Hollandse Duinen. De ruiterpaden verlopen door het gebruik sterk, maar een tractor om de paden te vlakken mag er dan niet in, vanwege de broedende vogels. 

Sttttt trekpaard in aantocht

Zo ontstond het idee bij een overleg met Staatsbosbeheer, de beheerder van de Boswachterij om te kijken of het mogelijk was de paden met de stille paarden te gaan onderhouden. We gingen eens rondvragen via onze Facebookpagina van Ruiteren & Mennen Zuid-Holland of er mensen waren in Noordwijk en omgeving met koudbloeden.

Daarop reageerden meteen zoveel paardeneigenaren, dat we het project konden opstarten.

De meeste menners hebben jarenlange ervaring in boswerk, sleepwerk of boerenlandbewerking (foto 1). Zij weten dus welke eisen het stelt aan een paard en aan de menner.  

foto 1: Henri Karnebeek – een van onze adviseurs - uit Rekken met Joep van de Broekstraat voor een vorkjesschudder

Om alle ins and outs te weten te komen van de soorten slepen had de streekmanager met vele menners contact uit Noordwijk maar ook uit Brabant, Zeeland, de Veluwe en de Achterhoek. Uit die laatste regio kwam Henri Karnebeek helemaal naar Noordwijk om proef te slepen.

Daarop ontwierp hij een driebandensleep (op foto 4 hangt deze achter Bibi).

De andere sleep werd door lokale menner Han Hoogervorst ontworpen op basis van een doorgezaagde tractorband met een aanpasbare verzwaring (foto 2 en 3). 

foto 2: de sleep van Han Hoogervorst achter de Pecheron Heline (1000 kg/182 cm) van KC Bialek

Speciale slepen

Facebook zou Facebook niet zijn of er zijn kritische vragen. De meest gestelde van de professionals was: "Waarom konden we niet een gewone baksleep of weidesleep gebruiken?"

Dat heeft meerdere redenen. We hebben een flexibele sleep nodig omdat de sleep achter wortels, paaltjes en bomen kan blijven hangen. De hoeken in de natuur zijn niet allemaal glad, ruim en 90 graden zijn, zoals in een bak. Soms moet je ook even aan de kant om ruiters te laten passeren en dan is het helemaal ruig terrein. De rubberen banden geven goed mee, bleek in de twee keer proefslepen (zie foto 3).

Dan is er nog het probleem van de zwaarte. De paden hebben diepe sporen en aan beide zijden en in het midden een hoge soms wel 20 -25 cm hoge rand aan “weggelopen” zand. Omdat het duin sinds maart niet meer gevlakt was, is er veel kracht nodig om dit zand in één of twee keer slepen in die sporen te krijgen. We hopen dat door regelmatig onderhoud met twee verschillende slepen het per keer lichter wordt. De éénbandsleep is daarom aanpasbaar gemaakt (met zware houten balken) voor de trekkracht van de paarden én voor de toestand van het pad. 

Foto 3: Fieke (Nederlands Trekpaard) van Han Hoogervorst sleept op proef.  Later wordt deze band gekeerd en verzwaard voor een beter resultaat

Instructie

Voor Staatsbosbeheer die de veiligheid bij vrijwilligerswerk moet borgen, zochten we een ervaren sleepinstructeur. Die vonden we in Eddy van Wiefferen uit Huizen. Op 9 juli gaf hij aan de menners instructie.

Foto 4: Eddy van Wiefferen aan de leidsels van Bibi, de Comtois (700 kg/160 cm) van Jan en Monique Koster

De driebandensleep is door Henri Karnebeek gemaakt. Gert Hulshoff van Staatsbosbeheer in het groen met pet op de achtergrond.

Feedback

Er is een onderhoudsploeg ruiterpaden die door Aad Smit (foto 4 met geruite overhemd) wordt aangevoerd. Daarin zitten een groot aantal lokale hippisch ondernemers en privéstallen. Deze ploeg vrijwilligers doet enkele keren per jaar het nodige snoeiwerk en verwijdert wortels en takken. Ze adviseert SBB over hoe de paden veilig, aantrekkelijk en berijdbaar te houden.

Als we gaan slepen krijgt deze groep bericht waar en wanneer we in het bos bezig zijn.

Ook vragen we hen feedback hoe het resultaat op de wat langere termijn is. Want vaak ziet zo’n pad er mooi uit, als het net is gesleept, maar het is de vraag hoe lang het zo in vorm blijft.

Foto 5: Belgisch Trekpaard Kelly (720 kg/162 cm) van Michelle den Elzen voor de eerste keer in het bos aan het slepen

Meer inruil PK’s?

Andere natuurorganisaties en vanuit onze eigen provincie (Zuid-Holland) tonen belangstelling voor deze pilot. Ze kijken mee en zullen afwegen of dit voor hen een optie is.

Alles is in mijn optiek wel afhankelijk van de lokale menners. Zijn er koudbloeden, die gemakkelijk kunnen komen in het te slepen gebied. Zijn de menners en paarden gewend aan dit werk?

Zijn ervaren menners bereid anderen te helpen, zoals in Noordwijk? Daar zijn twee van de zes onervaren in het mennen. Kan de gebiedsbeheerder de slepen precies neer leggen bij het beginpunt en ophalen nadat het sleepwerk klaar is, zoals Staatsbosbeheer doet?

Hierdoor hoeven de menners niet de slepen zelf op te pikken en neer te leggen. Vaak is dat diep in het bos waar ze niet eens mogen komen met auto’s, dus dat zou allemaal extra werk zijn voor de paarden.

Voor iedereen die eens wil horen hoe stil een trekpaard van 1000 kilo loopt, kijk eens naar deze en meer video’s en foto’s op onze FBpagina Ruiteren en Mennen Zuid-Holland (de post van 14 juli).

Meer info over deze pilot via: ruiterenenmennen.nl

Marjolijn de Ruiter, streekmanager Ruiteren en Mennen Zuid-Holland